La Comtessa

 Lo celèbre tèxt metaforic de Frederic Mistral, en grafia classica.

La Comtessa

A Victor Balaguer

Morta diuhen qu’es, mès
jo la crech viva.
BALAGUER.

I

Sabe, ieu, una Comtessa
Qu’es dau sang emperiau :
En beutat coma en autessa
Crenh degun, ni luenh ni aut ;
E pasmens una tristessa
De seis uelhs nebla l’ulhauç.

Ah ! se me sabián entendre !
Ah ! se me volián seguir !

Ela aviá cent vilas fòrtas,
Ela aviá vint pòrts de mar ;
L’olivier davant sa pòrta
Ombrejava, doç o clar ;
E tot frut que terra pòrta
Èra en flor dins son relarg.

Ah ! se me sabián entendre !
Ah ! se me volián seguir !

Per l’araire e per l’aissada
Ela aviá de plans de Dieu
E de còlas ennevassadas ;
Per se refrescar, l’estiu
D’un gran flume l’arrosada,
D’un grand vent lo sofle viu.

Ah ! se me sabián entendre !
Ah ! se me volián seguir !

Ela aviá per sa corona
Blat, oliva emai rasim ;
Aviá de tauras feronas
E de chivaus sarrasins ;
E podiá, fièra barona
Se passar de sei vesins.

Ah ! se me sabián entendre !
Ah ! se me volián seguir !

Tot lo jorn cançonejava,
Au balcon, sa bèla umor ;
E cadun barbelejava
De n’ausir quauqua rumor,
Car sa votz èra tant suava
Que fasiá morir d’amor.

Ah ! se me sabián entendre !
Ah ! se me volián seguir !

Lei trobaires, se devina,
Li fasián grand companhiá ;
Lei fringaires a la plovina
L’esperavan, matinièrs ;
Mai, coma èra perla fina,
Carivenda se teniá.

Ah ! se me sabián entendre !
Ah ! se me volián seguir !

Sempre portava una rauba
Facha de rais de solèu ;
Quau voliá conèisser l’auba,
Vers la bèla corriá lèu ;
Mai una ombra ara nos rauba
La figura e lo tablèu.

Ah ! se me sabián entendre !
Ah ! se me volián seguir !

Car sa sòrre, sa sorrastra,
Per eiretar de son ben,
L’a clavada dins lei clastras,
Dins lei clastras d’un covent
Qu’es barrat coma una mastra
D’un avent a l’autre avent.

Ah ! se me sabián entendre !
Ah ! se me volián seguir !

Aquí joinas emai carcanas
Son vestidas egalament
D’un plechon de blanca lana
E d’un negre abilhament ;
Aquí la mema campana
Règla tot comunament.

Ah ! se me sabián entendre !
Ah ! se me volián seguir !

Aquí, plus de cansoneta,
Mai de longa lo missau ;
Plus de votz galòja e neta,
Mai silenci universau :
Ren que de catas-fanelas,
O de vièlhas a tres queissaus.

Ah ! se me sabián entendre !
Ah ! se me volián seguir !

Blonda espiga de tosela,
Gara lo volame tòrt !
A la nòbla damisela
Cantan lei Vèspras de mòrt ;
E amb aquò l’òm li ciselha
Sa cabeladura d’aur.

Ah ! se me sabián entendre !
Ah ! se me volián seguir !

Òr la sòrre que l’embarra
Senhoreja d’enterin ;
E d’enveja, la barbara,
L’a esclapat sei tamborins,
E de sei vergiers s’empara
E li vendémia sei rims.

Ah ! se me sabián entendre !
Ah ! se me volián seguir !

E la fai passar per mòrta,
Sens poder li maucorar
Sei fringaires – que per òrta
Ara van, despoderats…
E li laissa en quauqua sòrta
Que si bèus uelhs per  plorar.

Ah ! se me sabián entendre !
Ah ! se me volián seguir !

III

Aquelei qu’an la memòria,
Aquelei qu’an lo còr aut,
Aquelei que dins sa bòria
Senton gisclar lo mistrau,
Aquelei qu’aman la glòria,
Lei valents, lei majouraus,

Ah ! se me sabián entendre !
Ah ! se me volián seguir !

En cridant : Arrassa ! Arrassa !
Zo ! lei vièlhs e lei jovents,
Partirián totis en raça
Ambe la bandiera au vent,
Partirián coma una aurassa
Per crebar lo grand covent !

Ah ! se me sabián entendre !
Ah ! se me volián seguir !

E demolirián lei clastras
Onte plora jorn e nuech,
Onte jorn e nuech s’encastra
La mongeta dei bèus uelhs…
Maudespiech de la sorrastra,
Metrián tot en dètz e uech !

Ah ! se me sabián entendre !
Ah ! se me volián seguir !

Penjarián puei l’abadessa
Ai grasilhas d’alentorn
E dirián a la Comtessa :
« Reparèisse, o resplendor !
Fòra, fòra la tristessa !
Viva, viva la baudor ! »

Ah ! se me sabián entendre
Ah ! se me volián seguir !

22, d’avost de 1866

F. Mistral, Leis Isclas d’aur