Lo Flume grand

Un polit conte metaforic de Max Roqueta. Mai en la realitat soi pas segur que totes ajan comprés que tenián en partatge la meteissa aiga...

Un còp èra un flume grand tan larg que l’image del cèl s’i perdiá dins lo cèl. Veniá de luònh. Cent païses i vojavan son aiga. Mil riussets fasián cent rius e los cent rius mesclavan sas aigas dins lo flume.
Un jorn, un òme de las bocas del flume remontèt de long de la riba, e, de riu en riusset, venguèt dins una comba montanhòla ont d’òmes vivián sens saber çò que se passava defòra. E, quand lor parlèt del flume grand, li riguèron al nas : « Nòstre riusset es d’aiganèu e bombís dins sas pèiras, e los manits de tres ans l’encamban tot lo jorn. Nòstre riusset es un riusset e nos fasètz ben rire amb vòstre flume grand. »
Dins una autra comba, com lor disiá que las aigas de las doas combas se mesclavan per faire un riu manquèron de l’amalugar. « De qué, li faguèron, nos venètz assajar de contar que nòstra aiga que giscla cantanta d’una bauma sacrada ont an parlat los dieus, pòsca èstre quicòm de parièr coma l’aiga de la comba nevosa ? » E l’emmandèron a còps de pèiras.
Dins un autre canton de la montanha foguèt quicòm mai : « Un flume, disètz ? E de qu’es donc aquò que vos crèba los uòlhs ? Se i a un flume grand jo lo cèl es ben aquel ont tot lo cèl se mira. » ― « E los autres rius ? » ― « Nos parletz pas de vòstra fanga ! »
Pasmens, d’aicí d’alai, un òme lo seguissiá coma tornava davalar cap a las bocas del flume grand. E coma venián a un ponch ont tres riussets se mesclavan  per faire un riu, los quatre òmes s’agenolhèron esbleugits de la grandor, adejà, del miralh caminant que grèu, e lent e poderós, passava entre vilas e camps.
Es aital que d’òmes venguts dels quatre vents s’acampèron un jorn sus la riba del flume grand. Lo cèl de l’aiga se maridava a l’orizont al cèl de l’èr. Cent vilas ufanosas e clinadas sus l’aiga s’i miralhavan coma tant de nòvias, e los cants dels marinièrs s’enauçavan dins la lutz entre estaminas. L’òme de la comba nevosa, sa man dins l’aiga se gelava a retrapar la frescor verge de la nèu. E l’òme de las espelugas s’esmeravelhava de las ombras dins l’aiga fonsa. E lo de la plana i vesiá ondejar e fernir de pibolas. Las caras totas que de riusset en riu s’èran clinadas sus las aigas avián fach del flume grand aquel miralh qu’ofrissiá, la nuòch, al pòble de las ensenhas, lo còr silenciós de tot un pòble d’òmes.

                  « Lo Flume grand », Verd Paradís I, Max Roqueta, 1961